Binlerce yıllık insanlık tarihinin vazgeçilmez temel gıdası, belki de insanın pişirmeyi öğrendiği ilk gıda ekmektir. Kültürden kültüre farklılık göstererek bazı kültürlerde lavaş adını almıştır. Bu lavaş tipi tandırlarda pişirilmektedir. Bu sebeple Tandır Lavaş adını almaktadır. Tandır ekmeği denilen lavaş aslında binlerce yıllık kültürün ateşte pişmiş halidir. Lavaş kelimesi hem Azerbaycan hem de doğu yörelerimizde kullanılması lavaşın Türkiye’mize gelişinin Azerbaycan tarafından olduğunu göstermektedir. Kelimenin kökü liv aşına dayanmaktadır. Evliya Çelebinin Seyahatnamesinde de farklı bölgelerde lavaş ekmeğinin tüketildiğine yer vermiştir.
Tandırda Lavaş Ekmeği
Tandır Lavaş
Tandır Lavaşı; Ortadoğu, Asya ve Kafkasya’nın yemek kültüründe çok büyük yeri olan ve çokça tüketilen bir ekmek çeşididir. Ülkemizde ise bu lavaş türü Erzincan Lavaşı, Van lavaşı, Malatya Lavaşı, Kars Lavaşı, Erzurum Lavaşı, Acem ekmeği gibi isimlerle adlandırılır. Ama en çok bilinen ismi ise Tandır Lavaşıdır. Kısacası ülkemizin her noktasında tandır lavaş olarak bilinmektedir.
Ülkemizin doğu bölgelerinde kış şartları bilindiği üzere sert geçmektedir. Bu yörelerdeki köylerimizde yaşayan emektar kadınlarımız sabah saatlerinde tandırları yakarlar. Yakılan tandırlarda pişirdikleri lavaşları, kış sofralarında tüketmek üzere istiflerler. Genellikle köylerde yaşayan vatandaşlarımız, kendi emekleriyle yaz aylarında ürettikleri buğdayı una çevirir, kış aylarında ise bu unu her hafta yakılan tandırlarda lavaş haline getirerek pişirirler.
Erzurum Lavaşı
Tandır Lavaşının Yöresel İsimleri;
- Erzincan Lavaşı
- Van Lavaşı
- Malatya Lavaşı
- Kars Lavaşı
- Erzurum Lavaşı
- Acem Ekmeği
- Tandır Lavaş
- Tandır Lavaş Ekmeği
Tandırda Lavaş Ekmeği
Tandır Lavaşı; yemeklerin, kebapların yanında sunabileceğiniz Anadolu tarihinin en keyifli ekmeklerinden biridir. İnce hamurdan açılmış yufka benzeri bir çeşit ekmektir. Tandırda odun ateşinde pişirilerek üretilmektedir. İspanyolların Tortilla diye adlandırdıkları ekmek çeşidiyle birbirlerine benzemektedirler.
Üretimi oldukça meşakkatli olan bir ekmek çeşididir. Hamurunun içerisinde Tam buğday unu, ekşi maya, kaya tuzu ve su bulunur. İçeriğinden de anlaşılacağı gibi tamamen katkısız, sade ve doğal bir şekilde üretilmektedir. Hem lezzetli hem de organik tandır lavaş ekmeği, tadını bilenlerin vazgeçilmezi olmaya adaydır. Bu nedenle son yıllarda bu lavaşa olan rağbet ciddi oranda artmaktadır.
Tandır Lavaşı, UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne Türkiye adına KASIM-2016 yılında dâhil edilmiştir
Tandırda Lavaş Nasıl Yapılır?
Tandırdan bahsetmek gerekirse, öncelikle tandır ateşi yakılır bir süre yanan odunun köz olması beklenir. Tandır köz haline geldikten sonra tandırmalı denilen ıslak bez ile tandırın duvarları temizlenir. Sonrasında bu köz sürekli olarak odun ile desteklenecek ve yanışı kontrol altında tutulacaktır. Çok fazla yanan tandır ateşi hamuru yakacağından tandır ateşinin sürekli kontrol altında tutulması sağlanmalıdır.
Lavaş yapılacak hamur bir gün öncesinden yoğrularak hazırlanır. Hazırlanan hamurun mayalanması tamamlanır. Bu hamur belli gramajlarda künt adı verilen küçük hamur topları haline getirilir. Hazırlanan bu hamur topları ortalama 120-130 gram civarındadır. Oklava yardımıyla bu hamurlar yufka benzeri kalınlıkta açılır. Açılan hamur rapata adı verilen altı hasır üstü bez olan yastık yüzeyinde gerdirilir ve bu yastık yardımıyla tandırın yüzeyine yapıştırılır. İçerisinde köz yanan tandır çukurda 5 saniye kadar çok kısa bir süreyle pişirilir. Pişen ekmekler çerdek adı verilen aletler ile tandır duvarından çekilir.
Tandır lavaş youtube kanalından diğer videolarımıza da bakabilirsiniz.
